Kobe, 1958 – Weblog Janwillem van de Wetering

VRIJDAG 21 MAART 2014

Zonder IJsbrand Rogge had de carrière van Janwillem van de Wetering er misschien heel anders uitgezien. De twee ontmoetten elkaar in 1958 in Kobe, Japan. Van de Wetering kwam daar in dat jaar per schip aan en reisde al na een paar dagen door naar het klooster in Kyoto, waar hij langere tijd zou verblijven. IJsbrand woonde en werkte in Kobe voor een Nederlandse bank. Daarnaast was hij zijn leven lang een enthousiast filmer en fotograaf. Veel van het werk dat  hij maakte is terug te vinden op het youtube kanaal waarmee hij bekendheid in Azië verwierf. Mensen kijken graag naar dit zeldzame oude materiaal.

 IJsbrand RoggeNu woont Rogge in Amsterdam, in een huis vol herinneringen. De lange wanden in zijn huis zijn volledig gevuld met boeken, knipselmappen en fotoalbums. In deze woonkamer was in de jaren zestig de galerie gevestigd die hij samen met zijn moeder runde. Het was een roerige tijd,  niets was te gek. Jan Cremer was een van de kunstenaars die hier exposeerde. Zijn enorme schilderij ‘Japanse oorlog’, heeft hier nog gehangen. Rogge sloeg er de suite voor uit het huis, zodat het precies tussen de twee schoorsteenmantels paste. En de ook toen al beroemde dichter Simon Vinkenoog opende de expositie. De galerie stopte na de verschijning van het Manifest over Niets en een bijbehorende expositie NUL. Daarin werd gesteld dat een schilderij net zoveel waard was als geen schilderij. Op de tentoonstelling was dus niets te zien, laat staan dat er iets te verkopen viel. Rogge: ‘In feite toonden we niets en vertelden dat aan de toevallige bezoeker die voor niets aan de deur kwam. Eigenlijk waren wij helemaal geen lieden die kunst aan de man konden brengen. Daar moet je ook aanleg voor hebben. Ik geloof niet dat we enig schilderij ooit aan de man brachten.’ Hij zou zijn geld daarna op een andere manier verdienen.

Al ver daarvoor, tussen 1949 en 1960, werkte Rogge voor een Nederlandse bank in Hongkong en in Kobe. Hij maakte er carrière maar wist ook dat geld was niet zijn grote liefde was. Op youtube laat hij zien hoe het er was, en vertelt dat de rustige straten van toen er niet meer zijn omdat alles is volgebouwd. Rogge filmde in een zenklooster en maakte daar de foto die voorop het eerste boek van Van de Wetering werd gepubliceerd. Het boek dat ze samen zouden maken is er nooit gekomen.  IJsbrand Rogge 1958

Rogge had Van de Wetering leren kennen bij de Nederlandse consul in West-Japan, W.H. de Roos en zijn vrouw Tine. Eind jaren vijftig woonden er ongeveer tweehonderd Nederlanders in Japan en soms werden nieuwkomers door hem met elkaar in contact gebracht. Rogge: ‘Ik heb nog geprobeerd om Janwillem over te halen niet naar dat zenklooster te gaan. Zelf was ik erg bezig met Subud, een geestelijke stroming uit Indonesië. Maar ik had geen schijn van kans.’

Janwillem reisde door naar Kyoto en daarna ontmoetten ze elkaar zo nu en dan in het huis van de kanselier in Kobe. In datzelfde huis begon Van de Wetering aan het beschrijven van zijn ervaringen in het klooster. Rogge weet vrij zeker dat er verschillende versies van het boek geweest zijn: ‘Aanvankelijk was hij er niet tevreden over en heeft hij alles verscheurd. Die lichte toon, die had het eerst niet. ’

Eenmaal terug in Amsterdam, ongeveer vijftien jaar later, hoorde Rogge een radioprogramma over Jan Wolkers en diens internationale ambities. Het irriteerde hem en besloot tot actie over te gaan: ‘Ik heb toen een brief naar de omroep geschreven waarin ik zei dat het schandalig was dat er geen aandacht werd besteed aan een Nederlands literair talent waar Time een hele pagina aan had gewijd, namelijk Janwillem van de Wetering. Dat bracht het balletje aan het rollen. Parool maakt een groot interview met Janwillem en daarna werd hij ontdekt door de media. Janwillem is me er altijd dankbaar voor geweest. Tot in het midden van de jaren tachtig hebben we met elkaar gecorrespondeerd. Daarna verwaterde het contact.’

In 1990 was hij weer in Kyoto. Rogge: ‘Ik herkende het niet meer. Vroeger waren er veel kleine weggetjes, met houten huisjes, heel leuke zaakjes had je er. Overal waren tempels. De beroemde rock-garden was er toen ook al, daar zat je dan in je eentje. Nu hadden ze er een groot vegetarisch restaurant en zaten er wel dertig mensen op een rij in het zand te staren.’

Michael IJsbrand Rogge op YouTube