Het begin van de zoektocht
DINSDAG 25 JUNI 2013
Jan Willem Lincoln van de Wetering werd op 12 februari 1931 geboren als nakomertje in het gezin van een gegoede Rotterdamse familie. Hij leidde een avontuurlijk leven en woonde in Zuid-Afrika, Japan, Zuid-Amerika en Australië . Op 4 juli 2008 overleed hij in Maine, Amerika. Daar was hij in 1975 gaan wonen, kort nadat hij in Nederland beroemd was geworden als schrijver van de Amsterdamse politieromans over het duo Grijpstra en De Gier. Eerder publiceerde hij over zijn ervaringen met het zenboeddhisme in Japan en Amerika.
Ik leerde het werk van Janwillem van de Wetering een paar jaar geleden kennen. Van de politieromans over Grijpstra en De Gier had ik eerder gehoord doordat ik af en toe een aflevering zag van de televisieserie uit 2004, met in de hoofdrollen Jack Wouterse en Roef Ragas. In diezelfde periode begon ik met zenmeditatie, een Japans-boeddhistische traditie die rijk is aan verhalen. Janwillem van de Wetering schreef erover:
De eerste meditatie is in mijn geheugen gegrift. Na een paar minuten begonnen de eerste pijntjes. Mijn dijen bestonden uit trillende vioolsnaren. De zijkanten van mijn voeten werden stukjes brandend hout, mijn rug, moeizaam rechtop gehouden, scheen te knarsen en te trillen. De tijd verstreek onbegrijpelijk langzaam. Van enige concentratie was geen sprake. Ik had ook niets gekregen om me op te concentreren. Ik zat maar te zitten en te wachten op de bel die de meditatieperiode zou beëindigen.
Mediteren is vooral een kwestie van doen en dat valt niet altijd mee. De eerlijkheid waarmee Van de Wetering daarover schreef maakte nieuwsgierig. Ik ging op zoek en ontdekte ik dat hij in 1958/1959 anderhalf jaar lang in een Japans zenklooster had gezeten. Zijn ervaringen verwerkte hij in De Lege Spiegel, dat in 1971 verscheen en in eerste instantie vooral een succes werd in de Verenigde Staten. Een paar jaar later publiceerde hij Het dagende niets, ook over zen. Daarna verschenen er Grijpstra en de Gierromans, diverse essaybundels en ander werk en pas in 2000 verscheen zijn derde en laatste boek over zen, Zuivere leegte, ervaringen van een respectloze zenstudent. In het Engels: Afterzen. Het boek viel in boeddhistische kringen niet overal in goede aarde, maar mij sprak het aan omdat Van de Wetering erin schrijft over de spirituele zoektocht die zo belangrijk in zijn eigen leven was geweest. Hij had dat vol overgave gedaan, maar was nooit een gelovige geworden.
Bij toeval ontdekte ik dat Van de Wetering opgroeide in Hillegersberg, op een plek die ik redelijk goed ken. In het Rotterdamse gemeentearchief vond ik de gezinskaart van de familie van de Wetering terug. In 1925 teruggekomen uit Bandoeng, Nederlands Indië. Een huis aan de ’s Gravendijkwal. Daar werd Jan Willem Lincoln geboren, precies 122 jaar na de geboortedag van de beroemde Amerikaanse president die door zijn vader zeer bewonderd werd. In 1941 verhuisden ze naar een villa aan de Bergse Voorplas.
Kort geleden zag ik bij een familielid een boekje met foto’s van dat huis, gemaakt in de jaren vijftig. Het theehuis was vroeger kippenhok. Uitzicht op de eilandjes in de plas. Zijn ouders op de steiger voor het huis. In huis veel voorwerpen uit Indië. Een kast vol porcelein die voor de oorlog bij zijn moeder thuis aan de Oppert stond, in het hart van Rotterdam. Dankzij dat boekje liep ik door het ouderlijk huis van Van de Wetering – Janwillem sinds hij bekend werd in Amerika.
Meer blogs over mijn zoektocht in Maine vindt u op deze plek.